چکیده:

مسئله آزادی از مسائل مهم فلسفه سیاسی است که متفکرین سیاسی درباره آن اظهار نظر کرده­اند، اهمیت این مسئله موجب شده متفکران اسلامی نیز بدان پرداخته و درباره آزادی و مرزهای آن، بحث کنند، یکی از مهمترین متفکران شیعی در عصر حاضر، مقام معظم رهبری است که در این خصوص ورود کرده و تبیین خود را از این مسئله ارائه کرده­اند. ما در این نوشتار با هدف آشنایی با تفکرات یکی از اندیشمندان شیعی و با روشی تحلیلی به تبیین مسئله آزادی در فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری، می­پردازیم. از منظر این متفکر، آزادی به معنای حق انتخاب، جزو فطرت و سرشت انسان است و خاستگاه آن، توحید و یگانگی خداوند است، لذا آزادی معنوی امری مهم و اساساً پایه آزادی­های اجتماعی است که مهمترین آنها آزادی فکر و بیان هستند. مهمترین امتیاز آزادی در فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری تکیه بر معنویت است که آزادی در مکتب لیبرالیسم که از آن بی بهره است.   

پدید آورنده علی اکبر سیلانی

چکیده

جامعه­ بر انسان­هایی که در آن زندگی می­کنند تاثیر گذاشته و زندگی عملی آنها را سمت و سو می­دهد. این امر موجب شده اندیشمندان سیاسی به بررسی جامعه پرداخته و جامعه آرمانی و مطلوب را از نظر خودشان تبیین کنند. مقام معظم رهبری به عنوان اندیشمندی مسلمان نیز این موضوع را بررسی و جایگاه آن را تبیین کرده است. ما در این نوشتار با هدف آشنایی با تفکرات یکی از مهمترین اندیشمندان شیعی و با روشی توصیفی - تحلیلی به تبیین مسئله جامعه در اندیشه سیاسی ایشان، می­پردازیم. از منظر این متفکر، جامعه­سازی امری بسیار مهم در آموزه­های اسلامی است که مسلمانان را در بر پایی جامعه مطلوب و آرمانی ترغیب می­کند. جامعه مطلوب جامعه­ای است که بر اساس آموزه­های دین اسلام شکل بگیرد. در این جامعه همه نیازهای انسان به خصوص نیازهای معنوی پوشش داده می­شود و از آفاتی مثل فراموشی خداوند و بی عدالتی به دور است.

پدیدآورنده علی اکبر سیلانی

نظام سیاسی مطلوب در فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری

چکیده

مردم سالاری اسلامی، نظام سیاسی مطلوب در اندیشه مقام معظم رهبری است. ایشان با رویکردهای مختلفی از جمله فقه سیاسی، کلام سیاسی و فلسفه سیاسی، این نظریه را مطرح کرده است در این مقاله، با روشی تحلیلی به تبیین این نظریه با رویکرد فلسفه سیاسی می­پردازیم. هدف این نوشتار آشنایی با اندشه­های یکی از مؤثرترین متفکران اسلامی در دوره و زمانی است که بعضی از جوامع اسلامی درگیر منازعات سیاسی و به دنبال نسخه­ای اسلامی برای نوع نظام سیاسی هستند. نظریه مردم سالاری اسلامی، با توجه به مبانی برگرفته از شرع مقدس اسلام همچون توحید در خالقیت و مالکیت و علم بی­پایان الهی، اداره امور جامعه و حکومت را در عصر غیبت، امری الهی­ می­داند که مردم یکی از پایه­های اعمال مشروعیت آن هستند و شاخصه­هایی همچون توجه به تربیت دینی و اخلاقی، خدمت رسانی، پاسخ­گویی و توجه به رضایت مردم، دارد. امتیاز مردم سالاری اسلامی که طی سه دهه کارایی خودش را نشان داده است، این است که ضمن برخورداری از رأی مردم، وجود ضوابطی همچون علم، عدالت و تدبیر را برای مشروعیت حکومت و تأمین سعادت بشری، شرط می­داند.

جمع‌بندی

نظریه مردم‌سالاری اسلامی که مبتنی بر پیش‌فرض‌هایی همچون، ضرورت تشکیل حکومت و پیوند دین و سیاست است، مفهوماً به معنای حکومتی است که هم باید با هدایت الهی اداره شود، چون اسلامی است و هم باید اراده مردم، دخیل باشد چون اسلام برای مردم کرامت و ارزش قائل است. در این نظریه حق حاکمیت و قانونگذاری، منحصراً برای خداوندی است که خالق، مالک و عالم به مصالح همه هستی است، البته این حاکمیت از مجاری خاصی، اعمال می‌شود؛ در دوران حضور معصوم، حاکم اسلامی بر اساس تعیین شخص و در زمان غیبتِ معصوم، بر اساس معیارها و ضوابط، توسط مردم انتخاب می‌شود. لذا مشروعیت حکومت در این نظریه بر خلاف دمکراسی لیبرالی در مقام ثبوت، امری الهی است و در مقام اثبات، تکیه این حکومت بر مردمی است که پای‌بند به شرع مقدس اسلام هستند. به عبارت دیگر مردم به معنای جامعه شناختی، مشروعیت دهنده به حکومت هستند امّا به معنای فلسفه سیاسی، خیر؛ مردم نقشی در مشروعیت دهی ندارند بلکه تنها خداوند، مشروعیت دهنده است. بر این اساس مردم‌سالاری دینی از دو رکن اساسی؛ یعنی مردم و دین، برخوردار است و شاخصه‌هایی همچون خدمت‌گذاری کارگزاران، پاسخ‌گویی آنها و توجه به دین و رضایت مردم، دارد. با اتمام مباحثی همچون مبانی و نظام مطلوب در فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری، تلاش می‌کنیم در فصل بعد، تبیینی از مهم‌ترین مسائل فلسفه سیاسی از دیدگاه ایشان داشته باشیم، مسائلی که آنها نیز مبتنی بر بنیادهای معرفت دینی این متفکر هستند.

پدید آورنده علی اکبر سیلانی

چکیده:

مسئله پیشرفت و توسعه یکی از مهمترین محورهای کارآمدی یک نظام سیاسی است که اندیشمندان سیاسی از جمله مقام معظم رهبری را بر آن داشته تا در خصوص بهترین مسیر و راه پیشرفت در نظام سیاسی مطلوبِ خود، نظریه پردازی کنند.ما در این نوشتار با هدف آشنایی با تفکرات یکی از مهمترین اندیشمندان شیعی و با روشی توصیفی - تحلیلی به تبیین مسئله پیشرفت در اندیشه سیاسی ایشان، می­پردازیم. از منظر ایشان پیشرفت که به معنای جلورفتن و ترقی است، باید ضمن تکیه­اش بر آموزه­های دین اسلام شرایط جامع? هر نظام سیاسی را لحاظ کند، تا بتواند الگویی مناسب برای آن نظام باشد، بر این اساس نظریه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت آخرین دیدگاه مقام معظم رهبری در خصوص پیشرفت است که می­تواند جامعه ایران اسلامی را به بالاترین مراتب پیشرفت و توسعه سوق دهد. تمایز این نظریه با دیدگاه­های رقیب در قلمرو آن است، به عبارتی پیشرفت امری همه ­جانبه است که هم امور مادی و هم امور معنوی یک جامعه را شامل می شود.

پدیدآورنده علی اکبر سیلانی

    چکیده

فلسفه سیاسی مقام معظم رهبری که ماهیتاً فلسفه سیاسی اسلامی است، ریشه در بنیادهای معرفت دینی ایشان دارد. بنیادهایی همچون معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، خدا‌شناسی و انسان‌شناسی، مبانی فلسفه سیاسی ایشان را تشکیل می­دهند که می­توانیم توجه و اعتقاد به ماورای طبیعت را، مهم‌ترین مؤلفه در این مبانی ذکر کنیم؛ چنین رویکردی، موجب می‌شود نگاه تک بُعدی به منابع معرفت و جهان هستی تخطئه و توجه همه جانبه به عالم هستی و منابع معرفت، جایگزین آن شود که ثمرات زیادی بر آن مترتب است، از جمله، تأثیر در نوع نظام سیاسی مطلوب که بر اساس آن، حکومت در مقام ثبوت، امری الهی و در مقام اثبات، امری مردمی است؛ یعنی تحقق حکومت، مبتنی بر خواست و نظر مردمِ مسلمان و معتقد به دین اسلام است که در قالب مردم سالاری اسلامی تبلور یافته است. تأثیر دیگر این رویکرد در تحلیل و بررسی مسائل فلسفه سیاسی ایشان است، که مهمترین آنها مسائلی همچون آزادی، عدالت، قدرت و پیشرفت هستند. بر این اساس، از آنجایی که نگاه همه جانبه به عالم هستی و منابع معرفت، مورد نظر است و از طرفی توجه به عالم معنا نسبت به عالم ماده، اهمیت بیشتری دارد، در نتیجه، با نگاه وسیعتری به تحلیل و بررسی این مسائل، پرداخته شده و توجه به معنویت در این مسائل بسیار پر رنگ است؛ یعنی آزادی معنوی، عدالت معنوی، قدرت معنوی و پیشرفت معنوی جایگاه بسیار مهمی در تحلیل این مسائل دارند.

پدیدآورنده علی اکبر سیلانی